Biblioteka w Gryfowie Śląskim polecaKatalog elektronicznyKurier Gryfowski - Numery archiwalne

Ostatnie przedwakacyjne spotkanie gryfowskiego Dyskusyjnego Klubu Książki „Nie-poczytalni” poświęcone było wyjątkowej literaturze. „Piękna rupieciarnia”, bo tak zatytułowali dwaj polscy tłumacze i zarazem znawcy literatury czeskiej – Aleksander Kaczorowski i Jan Stachowski zbiór dotychczas niepublikowanych w Polsce opowiadań, esejów i szkiców najwybitniejszego czeskiego pisarza dwudziestowiecznego Bohumiła Hrabala, a także wywiadów z nim przeprowadzonych, a przede wszystkim fenomenalnych refleksji wypowiadanych przez tego twórcę na spotkaniu autorskim zorganizowanym w praskiej restauracji „Leśna” na trzy lata przed jego owianą tajemnicą śmiercią.

Hrabal to autor tak znakomitych powieści i opowiadań, jak: „Postrzyżyny”, „Pociągi pod specjalnym nadzorem” czy „Obsługiwałem angielskiego króla”, będących zarazem podstawą scenariuszową do realizacji przez Jirzego Menzla wybitnych filmów pod tymi samymi tytułami (już debiutanckie „Pociągi pod specjalnym nadzorem” przyniosły mu Oscara).

Z czego wynika wielkość hrabalowskiej prozy? Odpowiedź wydaje się prosta, bo wynika z pełnych i uczciwych wobec czytelnika utożsamianiem się autora z jego bohaterami, ludźmi zwykłymi (cokolwiek to stwierdzenie oznacza), pełnymi przywar i egzystencjalnych słabości. Zarazem pokazuje ich w klimacie poetyckiego liryzmu. Świat przez niego opisywany jest jakby świadomie wykrzywiony, ale nie karykaturalny i przefiltrowany przez surrealistyczną wyobraźnię. Twórczość Hrabala w swojej genezie nawiązuje do „filozofii” Szwejka, przedstawionego na łamach powieści Jaroslava Haška, tak przecież reprezentatywnej dla wyrażania czegoś, co nazywamy czeską mentalnością, wyrosłą na gruncie wielowiekowej tradycji plebejskiej i sekularyzacji myśli i intelektu, co w tym przypadku oznacza trwający do czasów Jana Husla proces odrzucania systemu wartości religijnych, rodzonych na gruncie zachodnioeuropejskiego chrześcijaństwa.

Na wymienionym powyżej spotkaniu autorskim, Hrabal precyzyjnie przedstawił podstawowy mechanizm swojego pisarstwa – jego „osią” jest zachwyt dla przejawów widzianego świata, oparty również o wnikliwą obserwację, przeradzającą się w swoistą rejestrację, mocno emocjonalną, postrzeganie przez niego szczegółów. Podkreślał, że jego bohaterowie rzadko kiedy są przykładnymi obywatelami, a wręcz postrzegamy ich jako osoby z lekka „sfiksowane”. Ale to właśnie dzięki takim postaciom można lepiej pokazać trwałe wartości występujące w relacjach międzyludzkich.

Na zakończenie tej skromnej refleksji dotyczącej wielkiego pisarza i fenomenu jego literatury przedstawię tzw. „uwagi na marginesie”, będące, moim skromnym zdaniem, odwołaniem się do spuścizny Bohumiła Hrabala.

1. Na pewno czeska literatura i dorobek jej kinematografii (kilka nurtów „czeskiej szkoły filmowej”) spowodowały, że naród z nami od wieków sąsiadujący jest Polakom tak szczególnie bliski i jednocześnie najbardziej ze wszystkich europejskich nacji akceptujemy wyrażany przez niego system wartości, jak wynika z opublikowanych kilkanaście dni temu wyników badań opinii publicznej. Czy zasada ta działa również w drugą stronę i Czesi tak samo entuzjastycznie akceptują nas, Polaków? Śmiem wątpić.

2. Na paradoks zakrawa fakt, że w ostatnich kliku latach krytycy literaccy i filmowi u naszych południowych sąsiadów coraz są mniej entuzjastycznie nastawieni wobec sposobu opisu rzeczywistości przez rodzimych twórców, opartego na tradycyjnych paradygmatach czeskiej tożsamości, tak charakterystycznych dla filmów Menzla czy Zelenki, czy właśnie twórczości Hrabala. Uważają oni, że powtarzający się w czeskiej kulturze motyw „prowincji” i przedstawiania „zwykłego życia” jest nie tylko już mało kreatywny, ale wręcz nużący w odbiorze. Co najdziwniejsze, uważają oni, że punktem wyjścia do stworzenia nowej metody artystycznej i ukazania atrakcyjniejszych tematów dla nowego pokolenia twórców jest odwołanie się do przykładów współczesnego polskiego kina, prezentującego zdecydowanie bardziej uniwersalne treści i formy przekazu.

3. Proponuję, w oparciu o coraz trwalsze relacje pomiędzy Gryfowem Śląskim a jego miastem partnerskim Raspenavą, zorganizować choćby „mini” okazjonalny przegląd dorobku wielkiego współczesnego kina czeskiego (sic).

Mieczysław Gnach

Godziny otwarcia

Wypożyczalnia
i czytelnia
dla dorosłych:

poniedziałek:
10.00-17.00
wtorek: 10.00-17.00
środa: 9.00-15.00
czwartek: 10.00-17.00
piątek: 10.00-17.00
sobota (pierwsza i ostatnia)

(oprócz wakacji):
9.00-13.00
Tel.: 75 78-13-387

Oddział
Dziecięco-
Młodzieżowy:

poniedziałek:
10.00-17.00
wtorek: 10.00-17.00
środa: 9.00-15.00
czwartek: 10.00-17.00
piątek: 10.00-17.00
Tel.: 75 78-13-387